Πέμπτη 19 Σεπτεμβρίου 2013

Παιδί και ενδοοικογενιακή βία !

Η ενδοοικογενειακή βία είναι μία από τις μορφές της επιθετικότητας, της σκόπιμης δηλαδή πρόκλησης βλάβης κάποιας μορφής σε άλλους. Η βία περιλαμβάνει τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική βλάβη και εκφράζεται λεκτικά, σωματικά και ψυχολογικά. Το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας και κατά συνέπεια της παιδικής κακοποίησης, είναι διαχρονικό, διαταξικό και διαγενεαλογικό. Δεν υπάρχει ένας συγκεκριμένος παράγοντας που να το προκαλεί ή να το καθορίζει. 

Η βία λαμβάνει συχνά τις ακόλουθες εκφράσεις:

•    απειλές
•    εκφοβισμοί
•    χειριστικές συμπεριφορές
•    απομόνωση
•    το να αφήνεται ένα παιδί χωρίς φαγητό για τιμωρία
•    το να χρησιμοποιούνται (και να κακοποιούνται) τα παιδιά με διάφορους τρόπους με στόχο τον εκφοβισμό ή υποταγή της μητέρας
•    συστηματική κριτική με ή χωρίς εξευτελιστικά σχόλια
•    σεξουαλική κακοποίηση

Προφίλ γονέων


Οι γονείς οι οποίοι καταφεύγουν σε βία, έχουν σημαντική δυσκολία να ελέγξουν τον εαυτό τους ή διακρίνονται από ένα αίσθημα ανεπάρκειας για το γονεϊκό τους ρόλο και για την εικόνα του εαυτού τους γενικότερα, ενώ στον αντίποδα, κίνδυνο διατρέχουν και τα παιδιά από γονείς με έντονες ναρκισσιστικής φύσης ανάγκες προσοχής από άλλους, τις οποίες τείνουν να καλύπτουν χρησιμοποιώντας τα παιδιά τους. Παράλληλα, είναι και οι γονείς που είχαν κακές σχέσεις με τους δικούς τους γονείς. Με την κακοποίηση του παιδιού τους τείνουν ασυνείδητα να ανακουφίζουν και να ελέγχουν τα δικά τους παιδικά ψυχικά τραύματα μέσα από τη διαδικασία της "ταύτισης" με τον βίαιο και επιθετικό γονιό τους (φαύλος κύκλος βίας).

Η έρευνα καταδεικνύει πως τα επιθετικά αγόρια είχαν τουλάχιστον ένα τιμωρητικό γονέα, γονείς ανικανοποίητους, με διχογνωμία σε σχέση με θέματα ανατροφής και χωρίς μεταξύ τους τρυφερότητα (Herbert, 1998). Το γονεϊκό πρότυπο θα πρέπει να απέχει από εκείνο του "νταή" και του "παλληκαρά" αλλά να μην είναι και υποτακτικό και δουλοπρεπές. Οι γονείς θα πρέπει να επιδεικνύουν "συμπαθητική κατανόηση" και να εφαρμόζουν "διαφορική ενίσχυση", αμείβοντας την καλή και αδιαφορώντας ή αποδοκιμάζοντας την κακή συμπεριφορά. 

Συνέπειες της ενδοοικογενειακής βίας

Η διεθνής βιβλιογραφία επισημαίνει ότι η χρήση της σωματικής τιμωρίας αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης αντικοινωνικής συμπεριφοράς εκ μέρους του ίδιου του παιδιού. Επίσης, ερευνητικά αποτελέσματα αποδεικνύουν ότι η συχνή υιοθέτησή της συνδέεται με αρνητικά επακόλουθα (π.χ εμφάνιση ψυχολογικών διαταραχών, χαμηλή σχολική επίδοση, προβλήματα κοινωνικοποίησης κ.α) ενώ επισημαίνουν ότι αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για χρήση σωματικής βίας στην ενήλικη ζωή. Επιπλέον το σύνολο των ερευνητών συγκλίνουν στον αναποτελεσματικό της χαρακτήρα καθώς στην πλειοψηφία των περιπτώσεων οι ανήλικοι επαναλαμβάνουν την ανεπιθύμητη συμπεριφορά. Επιπρόσθετα, αμφισβητείται σημαντικά και η παιδαγωγική αξία του εν λόγω μέσου καθώς υποτιμά τη δύναμη και τα ευεργετικά αποτελέσματα του λόγου, και διδάσκει στα παιδιά ότι η χρήση σωματικής δύναμης αποτελεί θεμιτό μέσο επίλυσης προβλημάτων. 

Με βάση λοιπόν τα παραπάνω συμπεραίνουμε την σπουδαιότητα των μέτρων αρωγής και προστασίας των θυμάτων. Η συμβολή ειδικευμένων επαγγελματιών (ψυχολόγων, γιατρών, εγκληματολόγων, νομικών, κοινωνιολόγων κ.τ.λ.), κρίνεται σημαντική και απαραίτητη για την παροχή θεραπευτικού - προστατευτικού πλαισίου. Καθώς επίσης και η καθιέρωση θεραπείας των υπολοίπων μελών της οικογένειας αλλά και μεταχείρισης του δράστη (ανάλογα με την περίπτωση). Τέλος επιτακτική καθίσταται η δημιουργία στρατηγικών πρόληψης, που θα αποτρέψουν την διαιώνιση του φαινομένου. 

Τα παιδιά μέσα από την αγωγή τους πρέπει να μάθουν να ελέγχουν και να διαχειρίζονται ορθά το θυμό τους καθώς επίσης και την αξία της συγγνώμης δηλαδή της έμπρακτης αποδοχής του λάθους τους. Πρέπει να διδαχθούν τη διαπραγμάτευση μέσα από το διάλογο καθώς και την εξεύρεση εναλλακτικών λύσεων. Οι γονείς θα πρέπει να μην είναι χαλαροί αλλά ούτε και εχθρικοί-επιθετικοί.

Ιωάννα Νικολάτου
Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια
Κέντρο Ψυχοθεραπείας Παίδων - Εφήβων - Ενηλίκων

www.kentropsychotherapias.gr
     

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου